Mèo rừng có tên khoa học là Felis silvestris, thuộc giống mèo nhỏ Felinae. Có nguồn gốc xuất xứ từ châu Âu, châu Phi và Tây Á. Thức ăn là các loài động vật có vú nhỏ, chim, thú nhỏ hơn hoặc tương đương.
Đặc điểm của mèo rừng
Đây là loài động vật có môi trường sống thuở sơ khai là rừng rậm, thảo nguyên và xavan. Hiện mèo rừng thích nghi được với rất nhiều môi trường sống từ lục địa đến hoang đảo.
Hình dáng
Có hình dáng và thể trạng giống như mèo nhà.
- Lông có màu vàng nhạt, đốm hoặc sọc nâu đen. Phần dưới của mèo rừng là màu xám hoặc đen tuyền.
- Mèo rừng có chiều dài khoảng 45 – 80cm, trọng lượng 3 – 6kg.
- Vai rộng trung bình khoảng 35cm, đuôi dài 30cm.
- Mèo rừng ở châu Á và châu Phi có kích thước nhỏ hơn. Và bộ lông ngắn, màu nâu nhẹ hơn so với mèo rừng ở châu Âu.
Đặc tính của mèo rừng giống như mèo nhà. Chẳng hạn như cách đẻ con, nuôi con hoặc cử chỉ âu yếm, tiếng kêu. Chỉ mùa sinh sản nó mới thích tĩnh lặng và không muốn ai đến gần.
Hành vi
Mèo rừng rất thận trọng thường tránh xa hoàn toàn nơi con người sinh sống. Nó cũng giữ một khoảng riêng biệt với những loài khác, sống đơn độc. Lãnh thổ rộng từ 1,5 – 12km2, tùy thuộc vào từng địa phương có mèo rừng cư trú.
Mèo đực có xu hướng chiếm nhiều lãnh thổ hơn mèo cái, thường có 3 – 6 con cái là láng giềng. Đánh dấu lãnh thổ bằng cách để lại mùi nước tiểu trên mặt đất hoặc cáo đất, để lại mùi lông trên cây cối.
Mèo rừng ăn gì?
Mèo rừng ăn thịt là chủ yếu, thực vật và côn trùng chỉ một phần nhỏ. Con mồi của nó gồm thú gặm nhấm, động vật có vú nhỏ, thỏ, chim…
Vòng đời và sinh sản
Mèo rừng đẻ 1 lứa/năm, nhưng cũng có thể đẻ 2 lứa/năm nếu lứa đầu tiên bị chết quá sớm. Nó thường đẻ vào giữa tháng 2 – tháng 3 (châu Âu), vào mùa mưa đến lúc lượng thức ăn dồi dào nhất (Nam Phi). Mèo rừng ở Bắc Phi đẻ quanh năm.
Chu kỳ kinh nguyệt của mèo rừng thường từ 2 – 8 ngày. Thời gian mang thai của mèo rừng là từ 56 – 69 ngày. Thường mèo rừng châu Phi sẽ ngắn hơn so với châu Âu.
Mèo rừng sinh từ 1 – 5 con mỗi lần, phổ biến nhất là 3 – 4 con. Mèo con nặng 75 – 150g, chưa mở mắt và rất yếu. Sọc trên mình của mèo con mờ nhạt nên rất khó phát hiện. Mở mắt sau khoảng 7 – 12 ngày, có thể đi săn mồi với mèo mẹ khi được 10 – 12 tuần tuổi. Sau 2 tháng mèo rừng con sẽ hoàn toàn dứt sữa và sau 3 tháng tuổi sống tự lập. Một năm sau có thể thiết lập lãnh thổ riêng và tìm bạn tình.
Mèo rừng có thể sống đến 16 năm trong điều kiện giam cầm.
Phân bố
Châu Âu: Trên toàn lãnh thổ châu Âu, không tính bán đảo Scandinavia, Ireland và một vài đảo nhỏ. Hiện chỉ còn sót lại ở rải rác châu Âu và một vài khu vực nhỏ.
Châu Phi: Trên khắp lục địa, trừ rừng rậm nhiệt đới và sa mạc. Mèo rùng còn phân bố ở khu vực Trung Đông, nhất là Iran.
Châu Á: Phân bố ở phía Đông, từ Trung Á đến Mông Cổ và từ Pakistan đến Tây Bắc Ấn Độ.
Mèo rừng thích nghi với nhiều môi trường sống khác nhau. Môi trường sống cần có độ che phủ rừng cao như núi đá, cây bụi, đất nông nghiệp. Nó tránh nơi có băng tuyết phủ dày, khô hạn, thiếu nước.
Tình trạng hiện nay
Các nguồn đe dọa đến Mèo rừng hiện nay là Sự lai tạo với loài mèo nhà, bệnh dịch và sự cạnh tranh nguồn thức ăn với các loài khác.
Hiện nay, mèo rừng đang bị đe dọa bởi nhiều nguồn như sự lai tạo với mèo nhà, sự cạnh tranh thức ăn với loài khác, bệnh dịch. Mối đe dọa nguy hại nhất là môi trường sống bị thu hẹp lại do con người chặt phá từng bừa bãi. Nạn khủng bố cũng là mối đe dọa ảnh hưởng nghiêm trọng đến số lượng mèo rừng hiện nay.
Mèo rừng đang nằm trong sách Đỏ và có nguy cơ sắp tuyệt chủng được Quỹ động vật hoang dã WWF bảo tồn tự nhiên.
Phân loài
Mèo rừng được phân thành những loài sau (theo kết quả phân tích AND năm 207):
- Felis silvestris lybica: Mèo rừng châu Phi, sinh sống ở khu vực Tây Á cho đến biển Aral, Bắc Phi, Trung Đông.
- Loài Felis silvestris cafra: sinh sống ở Nam Phi.
- Felis silvestris bieti: mèo núi Trung Hoa, Trung Quốc.
- Loài Felis silvestris ornate: Mèo rừng châu Á, sinh sống ở Tây Bắc Ấn Độ, Pakistan, Mông Cổ và bắc Trung Quốc.
- Felis silvestris silvestris: Mèo rừng châu Âu, sinh sống ở Châu Âu và Thổ Nhĩ Kỳ.
- Felis silvestris catus: Mèo nhà.
Các loài mèo rừng quý hiếm
Mèo rừng Việt Nam
Còn được gọi là mèo gấm, mèo cẩm thạch, được coi là một trong số loài mèo rừng khó tìm nhất trên thế giới. Chúng có họ hàng với loài báo lửa.
Đặc điểm của mèo rừng Việt Nam:
- Có bộ lông đẹp nhất trong họ mèo, chi Pardofelis. Lông màu xám nâu hoặc xám xanh, có nhiều hoa văn cẩm thạch. Bộ lông của chúng dày và mịn. Lông dưới môi và cằm có màu vàng nhạt hoặc trắng, sau tai có những đốm trắng.
- Kích thước nhỏ gần như mèo nhà: Dài khoảng 60cm, đuôi dài 55cm, trọng lượng cơ thể khoảng 2 – 5kg.
- Phân bố và sinh trưởng ở nhưng khu rừng Đông Nam Á.
Mèo rừng châu Á
Hay còn được gọi là mèo sa mạc Ấn Độ hoặc mèo rừng thảo nguyên châu Á phân bố và sinh trưởng ở sa mạc Rajasthan, vùng đồng cỏ Banni Ấn Độ, đầm lầy mặn Kutch, sa mạc Sindh ở Pakistan. Đây là loài mèo có quan hệ họ hàng với mèo rừng châu Phi và cũng là tổ tiên của mèo nhà.
Đặc điểm của mèo rừng châu Á:
- Có lông màu vàng nhạt, đốm đen ở lưng, vằn đen ở chân, lông bụng màu trắng nhạt.
- Mắt màu vàng nhạt.
- Sống biệt lập ở vùng núi đá chưa bị khai phá và rừng cây bụi.
- Thức ăn là động vật có vú nhỏ, loài gặm nhấm và săn mồi về đêm.
Mèo rừng châu Phi
Còn được gọi là mèo sa mạc hoặc Vaalboskat có tên khoa học Felis silvestris lybica, thuộc loài mèo rừng Felis silvestris.
Đặc điểm của mèo rừng châu Phi:
- Lông màu vàng xám hoặc nâu, đuôi có vắn đen. Lông ngắn hăn so với mèo rừng châu Âu.
- Kích thước nhỏ: Chiều dài đầu, thân khoảng 45 – 75cm. Đuôi dài khoảng 20 – 38cm, nặng từ 3 – 6,5kg.
- Sinh sống ở châu Phi và vùng Trung Đông ở những môi trường xavan, thảo nguyên, cây bụi rậm.
- Thức ăn của chúng là những loài thú nhỏ, loài gặm nhấm, chim, côn trùng, bò sát, lưỡng cư.
- Thời gian hoạt động của chúng vào lúc hoàng hôn, đêm tối. Ban ngày, chúng thường nghỉ ngơi và ẩn nấp ở bụi rậm.
- Mèo rừng châu Phi sẽ xù lông lên khi gặp kẻ địch.
- Lãnh thổ của mèo được sẽ gồm một phần lãnh thổ của vài mèo rừng cái.
- Mèo cái thường sinh 2 – 6 con/lứa, thường 3 con/lần. Đa số vào mùa mưa khi nguồn thức ăn của chúng dồi dào. Mèo con sống với mẹ khoảng 5 – 6 tháng, 1 tuổi sẽ trường thành và sinh sản.