Xét nghiệm trào ngược dạ dày là cách chính xác nhất phát hiện các tổn thương do trào ngược gây ra ở trên thực quản. Vậy có những xét nghiệm nào chẩn đoán và loại trừ căn bệnh này hiện nay. Tham khảo bài viết dưới đây để có câu trả lời nhé!
Các xét nghiệm trào ngược dạ dày phổ biến
Để chẩn đoán trào ngược dạ dày là không khó với các triệu chứng dễ tìm thấy và nổi bật. Tuy vậy ở một số giai đoạn sớm hoặc điều trị không đáp ứng bác sĩ sẽ cho thêm các xét nghiệm để khẳng định chẩn đoán cùng mức độ bệnh.
Lịch sử của các xét nghiệm này đi cùng sự phát triển của công nghệ y học, rất nhiều phương pháp đã không được sử dụng ngày nay. Đa phần các xét nghiệm hiện đại đều không đau, tiện lợi và nhanh chóng.
Xét nghiệm chẩn đoán trào ngược dạ dày bằng hình ảnh
Những xét nghiệm hình ảnh dùng để chẩn đoán gồm có:
Siêu âm dạ dày thực quản tìm luồng trào ngược
Sử dụng sóng siêu âm để tìm luồng trào ngược dạ dày thực quản sau ăn. Đây là phương pháp hiệu quả và an toàn trong tiếp cận chẩn đoán nôn trớ ở trẻ em. Phương pháp này có độ nhạy cao nhưng độ đặc hiệu rất thấp (< 20%) khi so sánh với chuẩn là đo pH thực quản, phụ thuộc vào kinh nghiệm của người làm siêu âm.
Siêu âm ngoài việc cho phép đánh giá mối liên quan giữa trào ngược và thời gian làm rỗng thức ăn trong dạ dày trước và sau khi cho trẻ ăn còn có giá trị đánh giá chiều dài, kích thước, độ dày của thành thực quản và lớp niêm mạc thực quản
Đánh giá số lượng luồng trào ngược trong thời gian 10 phút
- Trào ngược nhẹ: < 3 luồng trào ngược/ 10 phút
- Trào ngược vừa: 4-6 luồng trào ngược/ 10 phút
- rào ngược nng: >6 luồng trào ngược/ 10 phút
Chụp lưu thông thực quản – dạ dày (Chụp transit)
Nguyên lý: Phát hiện hình ảnh trào ngược sau khi ăn trên Xquang
Phương pháp này áp dụng để đánh giá các bất thường giải phẫu của đường tiêu hóa trên như thoát vị qua khe hoành trượt, hẹp thực quản, các rối loạn nuốt
Độ nhạy và độ đặc hiệu của chụp transit trong chẩn đoán luồng trào ngược dạ dày thực quản không cao khi so sánh với chuẩn là đo pH thực quản.
Chẩn đoán hình ảnh có giá trị trong đánh giá thời gian làm rỗng dạ dày. Nếu thời gian này kéo dài có giá trị trong chẩn đoán luồng trào ngược.
Chụp xạ hình thực quản – dạ dày
Bệnh nhân uống sữa hoặc dung dịch có chứa một lượng nhỏ tinh thể technetium sulfur.
Sử dụng phương pháp này cho phép đánh giá cả thời gian làm rỗng dạ dày và luồng trào ngược (Không đánh giá được mức độ nặng của trào ngược). Tuy nhiên, vai trò chính của phương pháp này là đánh giá thông khí phổi.
Độ nhạy và đặc hiệu không cao, chưa có giá trị bình thường ở trẻ em để so sánh, khả năng áp dụng hạn chế và kỹ thuật khó thực hiện
Chụp thực quản (Esophagography)
Trong trường hợp trào ngược nhẹ, chẩn đoán chủ yếu dựa vào đánh giá lâm sàng và theo dõi đáp ứng điều trị. Chụp thực quản đánh giá sự toàn vẹn của nhu động thực quản tuy nhiên phương pháp này không dùng để đánh giá mức độ và độ nặng của bệnh trào ngược
Chụp thực quản cũng có giá trị đánh giá hẹp thực quản
Các trường hợp tổn thương thực quản mạn tính thứ phát do trào ngược, có hiện tượng xâm nhập các tế bào viêm cũng như tăng sản các tế bào, biểu hiện trên phim chụp thực quản là sự không liên tục của lớp niêm mạc thực quản
>> Bài viết liên quan: Bà bầu bị trào ngược dạ dày cần lưu ý điều gì?
Chẩn đoán bằng cách đo nồng độ pH thực quản
Nguyên lý: Bình thường pH thực quản là 5-6,8. Khi acid của dạ dày trào lên thực quản làm cho pH thực quản giảm xuống. Máy đo pH thực quản sẽ ghi lại các giai đoạn pH <4 ở đoạn thực quản gần, đây là thời điểm trào ngược đồng thời ghi lại các hoạt động của trẻ, các triệu chứng và chế độ ăn để đánh giá có giá trị đánh giá mức độ nặng và tần suất trào ngược.
Đây là phương pháp có độ nhạy cao, cho đến nay vẫn còn nhiều tranh cãi về tiêu chuẩn phân biệt giữa trào ngược bệnh lý và sinh lý. Gần đây đo pH thực quản hai cực được sử dụng để đánh giá trào ngược dạ dày thực quản ở cả hai đoạn gần và xa của thực quản cố gắn tìm mối liên quan giữa trào ngược với các triệu chứng của phổi và thanh quản.
Mặc dù đo pH thực quản được lạm dụng sử dụng rỗng rãi, phương pháp này vẫn được xem là phương pháp chuẩn để đánh giá trào ngược. Điểm mạnh của phương pháp này là cho phép đánh giá mức độ trào ngược và thiết lập được mối liên quan tạm thời giữa các triệu chứng không điển hình và các đợt trào ngược. Khi chỉ số trào ngược >6% ở trẻ trên 1 tuổi và >12% ở trẻ ≤ 1 tuổi được xem là bất thường.
Đo pH thực quản không chỉ định cho các trường hợp trào ngược điển hình, nhưng là phương pháp có giá trị trong xác định mối liên quan giữa trào ngược và các biểu hiện không điển hình để phân loại các nguy cơ viêm thực quản.
Đo áp lực thực quản: đây là phương pháp dễ áp dụng và có giá trị trong chẩn đoán cho trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ. Sử dụng phương pháp này cho phép đánh giá vận động của thực quản và chức năng của cơ thắt thực quản dưới.
Ghi điện trở kháng trong lòng thực quản
Phương pháp này cho phép phát hiện luồng trào ngược do acid và không do acid thông qua việc đo tất các các trào ngược trong thực quản
Ở người lớn, phương pháp ghi điện trở kháng đa kênh trong lòng thực quản kết hợp với đo pH thực quản 24 giờ cung cấp các thông tin đầy đủ và hoạt động của thực quản. Phương pháp này còn chưa được nghiên cứu nhiều ở trẻ em do đó chưa có giá trị bình thường làm tham chiếu để áp dụng cho trẻ em
Nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng lấy hình ảnh mô bệnh học
Phương pháp này chỉ định cho các trường hợp không đáp ứng với điều trị. Phương pháp này cho phép quan sát niêm mạc thực quản, dạ dày tá tràng, phát hiện loét, nhiễm H. pylori, hẹp thực quản hoặc viêm thực quản hoặc lấy mảnh sinh thiết làm mô bệnh học.
Hình ảnh mô bệnh học viêm thực quản bao gồm tăng sản tế bào biểu mô, tăng sinh bạch cầu ái toan, tăng sinh các nhú
Số lượng các tế bào bạch cầu ái toan trên tiêu bản mô bệnh học nhiều hơn 20 bạch cầu/vi trường gợi ý nguyên nhân viêm thực quản do dị ứng hơn là viêm thực quản do trào ngược
Quan điểm sinh thiết hàng loạt còn gây nhiều tranh cãi vì khó thực hiện do đòihỏi phải nội soi, kết quả phụ thuộc vào kinh nghiệm của nười làm mô bệnhhọc và ít làm thay đổi cách thức điều trị
Hiện tại ở Việt Nam, các bệnh viện hàng đầu áp dụng chủ yếu xét nghiệm Nội soi thực quản dạ dày tá tràng và đo pH thực quản. Hai biện pháp này đã chứng minh được giá trị và độ chính xác qua nhiều thời kỳ và mang lại kết quả tốt cho những bệnh nhân mắc chứng trào ngược dạ dày. Chúng tôi mong rằng lần tới bạn đi kiểm tra sức khỏe, bạn có đủ thông tin để thảo luận cùng bác sĩ nhằm chọn cho mình phương pháp xét nghiệm phù hợp nhất.