Nghị định thư Montreal: Sức mạnh bảo vệ tầng ozone hiệu quả

Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ozone ra đời nhằm bảo vệ môi trường, tầng ozone trước những mối đe dọa hiện nay. Cùng tìm hiểu rõ hơn nghị định thư Montreal là gì? Việc thực hiện nghị định này tại Việt Nam hiện nay như thế nào ngay sau đây.

Nghị định thư Montreal là gì?

Nghị định thư Montreal là điều ước quốc tế về các chất làm suy giảm tầng ôzôn bằng cách loại bỏ sự sản xuất những chất làm suy giảm ôzôn (ODS). Nhờ vậy mà hạn chế thiệt hại đến tầng ozone của trái đất.

Nếu không loại bỏ được sự sản xuất chất làm suy giảm ôzôn sẽ cho phép tăng bức xạ tia cực tím tiếp cận trái đất. Điều này dẫn đến tỷ lệ mắc bệnh ung thư da và đục thủy tinh thể mắt cao hơn; hệ thống miễn dịch bị tổn hại nhiều hơn và tác động tiêu cực đến rừng đầu nguồn, đất nông nghiệp và rừng.

Nghị định thư Montreal được thống nhất vào ngày 16/09/1987, có hiệu lực kể từ ngày 16/09/1989. Kể từ sau khi có hiệu lực, nghị định Montreal được sửa đổi 8 lần vào các năm 1990, 1991, 1992, 1993, 1995, 1997, 1998, 1999 và 2016. Riêng năm 2016 được thông qua nhưng không có hiệu lực, bởi kết quả của thỏa thuận quốc tế, lỗ thủng tầng ozone ở Nam Cực đang dần hồi phục.

Theo dự báo khí hậu cho thấy tầng ozone sẽ trở về mức 1980 trong khoảng thời gian từ 2050 đến 2070.

Nghị định thư Montreal được ký bởi 197 quốc gia. Đây là Hiệp ước đầu tiên trong lịch sử Liên Hợp Quốc đạt được phê chuẩn toàn cầu thành công nhất.

Quy định của Nghị định thư Montreal

Hiệp ước được cấu trúc xung quanh một số nhóm hydrocacbon halogen hóa làm suy giảm tầng ozone tầng bình lưu. Tất cả các chất làm suy giảm tầng ozone được kiểm soát bởi Nghị định thư Montreal đều chứa clo hoặc brom (các chất chỉ chứa flo không gây hại cho tầng ozone). Một số chất làm suy giảm tầng ozone (ODS) chưa được kiểm soát bởi Nghị định thư Montreal, bao gồm oxit nitơ (N2O) Đối với bảng các chất làm suy giảm tầng ozone được kiểm soát bởi Nghị định thư Montreal. Nghị định thư Montreal quy định những điều sau đây:

• Bắt đầu từ ngày 1/1/2010, loại bỏ hoàn toàn chất làm suy giảm tầng ozone nhóm CFC (clorofluorocarbon).
• Từ năm 2010 trở đi, tất cả những nước thành viên sẽ triển khai loại bỏ những chất HCFC (hydrochlorofluorocarbon). Hydrochlorofluorocarbons, thường được gọi là HCFC, là một nhóm các hợp chất nhân tạo có chứa hydro, clo, flo và carbon.
• Đến năm 2030, những nước đang phát triển phải loại bỏ hoàn toàn những chất HCFC.

Thành tựu khi thực hiện Nghị định thư Montreal

Kể từ khi được thông qua vào năm 1987 và đến cuối năm 2014, nó đã loại bỏ thành công hơn 98% ODS được kiểm soát, giúp đảo ngược thiệt hại cho tầng ozone.

Trong giai đoạn 1989 – 2013, giảm CO2-eq tích lũy lượng khí thải 135 tỷ tấn.

Quá trình chuyển đổi từ CFC (tiềm năng làm suy giảm tầng ozone cao hoặc ODP) sang HCFC trung gian (với ODP thấp hơn) đã được hoàn thành. Quá trình chuyển đổi cuối cùng là các giải pháp thay thế không có ODP.

Thách thức vẫn còn tồn tại là phát triển hoặc lựa chọn các sản phẩm thay thế (chủ yếu trong sản phẩm điện lạnh, điều hòa không khí và bọt) thân thiện với môi trường.

UNDP là một cơ quan thực hiện của Quỹ đa phương để thực hiện Nghị định thư Montreal. Cơ quan này đã hỗ trợ các nước đang phát triển loại bỏ ODS. UNDP cũng là một cơ quan thực hiện cho Cơ sở Môi trường Toàn cầu (GEF) tài trợ cho các chương trình tương tự ở các nước có nền kinh tế đang chuyển đổi. UNDP đã hỗ trợ 120 quốc gia đối tác tiếp cận nguồn vốn 733,5 triệu đô la, giúp loại bỏ 67.870 tấn ODS đồng thời giảm 5,08 tỷ tấn khí thải nhà kính CO2-eq.