Khổ qua rừng là loài quả được rất nhiều người quan tâm. Đây là một loại quả và cũng là một trong những nguyên thực vật có tác dụng chữa bệnh hiệu quả.
Khổ qua rừng là cây gì?
Khổ qua rừng còn được gọi với cái tên dân gian khác là mướp đắng rừng, Ổ qua rừng, cẩm lệ chi, lương qua.
Nó có tên khoa học là Momordica charantia thuộc chi mướp đắng (Momordica), họ bầu bí (Cucurbitaceae), bộ bầu bí (Cucurbitales).
Mướp đắng rừng có tên tiếng anh là wild bitter melon, wild bitter squash, wild bitter gourd.
Phân bố
Cây mướp đắng rừng có nguồn gốc ở một số quốc gia ở Châu Phi và Châu Á như Việt Nam, Pakistan, Trung Quốc, Nam Phi, Ấn Độ, Đông Nam Á, Caribbean…và một số ít ở Châu Úc.
Ở Việt Nam, cây khổ qua rừng có thể mọc ở nhiều vùng đồi núi khác nhau. Nhưng mướp đắng rừng thường mọc nhiều ở vùng Miền Nam.
Đặc điểm của cây khổ qua rừng
Thân cây:
- Đây là loài dây leo thân thảo sống hàng năm, chu kỳ sống 5-6 tháng
- Cây khổ qua có dạng dây leo bằng tua cuốn
- Thân có cạnh, dây có thể bò 2-3 mét
Lá cây:
- Lá mọc so le
- Dài 5-10 cm, rộng 4-8cm
- Phiến lá chia làm 5-7 thuỳ, hình trứng, mép khía răng
- Mặt dưới lá mầu nhạt hơn mặt trên
- Gân lá có lông ngắn
Hoa cây khổ qua rừng:
- Hoa đực và hoa cái mọc riêng ở nách lá, có cuống dài
- Cánh hoa màu trắng
Quả khổ qua rừng:
- Quả hình thoi, dài 8-10cm, mặt ngoài có nhiều u lồi
- Quả chưa chín có mầu vàng xanh, khi chín mầu vàng hồng
Thành phần hóa học của cây khổ qua rừng:
- Có nhiều nước
- Lipid
- Năng lượng 79kJ (19kcal)
- Carbohydrat 4.32g
- Đường 1,95g
- Chất xơ thực phẩm 2g
- Chất béo 0,18g
- Chất béo no 0,014g
- Chất béo không no đơn 0,033g
- Chất béo không no đa 0,078g
- Protein 0.84g, Nước 93,95g
- Vitamin A equiv 6μg (1%)
- Thiamin (Vit B1) 0,051mg (4%)
- Riboflavin (Vit B2) 0,053mg (4%)
- Niacin (Vit B3) 0,280mg (2%)
- Vitamin B6 0,041mg (3%)
- Axit folic (Vit, B9) 51μg (13%)
- Vitamin B12 0μg (0%)
- Vitamin C 33mg (55%)
- Vitamin E 0,14mg (1%)
- Vitamin K 4,8μg (5%)
- Canxi 9mg (1%)
- Sắt 0,38mg (3%)
- Magie 16mg (4%)
- Phospho 36mg (5%)
- Kali 319mg (7%)
- Natri 6mg (0%)
- Kẽm 0,77mg (8%)
Công dụng của cây khổ qua rừng
Khổ qua rừng được sử dụng làm món ăn
Những món ăn được chế biến từ khổ qua rừng bao gồm:
- Lá và đọt khổ qua non dùng có thể dùng làm rau luộc, xào
- Lá và đọt khổ qua non dùng làm rau nấu canh, là loại canh có tác dụng giải nhiệt rất tốt
- Canh lá và đọt khổ qua rừng có thể nấu chay, canh mặn nấu với xương, cá và thịt bầm vò viên ăn rất hấp dẫn
- Quả khổ qua rừng xanh, bỏ ruột, xắt mỏng làm món rau xào riêng hoặc hổn hợp với nhiều loại ra quả khác, đặc biệt món ổ qua xắt mỏng xào trứng
- Khổ qua rừng xanh bổ dọc và xắt khúc nấu canh với thịt, xương có vị canh rất ngon
- Món khổ qua hầm
Những bài thuốc dân gian từ cây mướp đắng rừng
- Thanh nhiệt
- Giải độc
- Giúp sáng mắt
- Nhuận trường
- Tiêu đờm
- Dùng trong các trường hợp trúng nắng
- Sốt nóng mất nước
- Viêm nhiễm đường sinh dục
- Tiết niệu
- Viêm kết mạc cấp và mãn tính
- Giúp tinh thần thư thái, an thần
- Giảm stress
- Giúp da dẻ mịn màng
- Ngăn ngừa và chữa các căn bệnh về da
- Đặc biệt công năng kiện tì, thúc đẩy chuyển hóa của chất trong khổ qua giúp cơ thể ức chế sự chuyển hóa và hấp thu đường trong cơ thể, ngăn ngừa căn bệnh đái tháo đường và ổn định đường huyết ở người tiểu đường
- Dây và lá khổ qua tươi đem nấu (hoặc giã lấy nước) để uống có công dụng hạ sốt
- Giã lá và dây để đắp trị mụn nhọt
- Dân gian còn dùng khổ qua rừng cả trái, dây và lá để chữa trị các chứng thuộc về gan bằng cách chặt khúc ngắn 3 đến 4 cm, đem phơi khô để nấu nước uống hằng ngày
- Dây khổ qua còn dùng trị các chứng lỵ, đặc biệt là lỵ amíp
- Hạt khổ qua (hạt của trái già) dùng trị ho và viêm họng bằng cách nhai hạt và nuốt nước từ từ rồi bỏ xác
- Người ta còn dùng hoa khổ qua phơi khô, tán thành bột để dành uống trị đau bao tử
- Dùng hạt khổ qua chữa trị mỗi khi bị côn trùng cắn bằng cách dùng khoảng 10 gr hạt nhai, nuốt nước, còn xác hạt thì đắp lên vết cắn
- Những người hay bị mụt nhọt có thể dùng lá khổ qua khô đốt cháy, tán thành bột mịn để đắp lên mụt nhọt
Những tác dụng của cây khổ qua rừng theo đông y
- Chống ung thư (Anticancer)
- Tác dụng tẩy giun (Antihelmintic)
- Chống sốt rét (Antimalarial)
- Kháng virus (Antiviral)
- Bảo vệ tim mạch (Cardioprotective)
- Bệnh tiểu đường (Diabetes)
- Giảm Cân (Weight Loss) bằng cách kết hợp giữa khoai từ và khổ qua rừng có tác động tạo kết quả giảm cân rõ rệt cho người béo phì
- Đau bụng sốt (fevers)
- Bỏng (burns)
- Đau kinh nguyệt (painful menstruation)
- Ghẻ và các vấn đề về da khác
- Nó cũng đã được sử dụng như một chất ngừa thai để tránh thai
Những tác dụng của cây khổ qua rừng theo tây y
Phòng chống ung thư:
- Thành phần protein và nhiều lượng vitamin C trong quả khổ qua giúp nâng cao chức năng miễn dịch của cơ thể, làm cho tế bào miễn dịch có tác dụng tiêu diệt tế bào ung thư
- Nước cốt mướp đắng chứa thành phần protein tựa như hoạt chất Alkaloid, giúp tăng cường chức năng nuốt của các thực bào
Giảm thấp đường huyết
- Nước cốt quả khổ qua tươi tươi có tác dụng hạ đường huyết tốt
- Là món ăn lý tưởng cho người bệnh tiểu đường
Như vậy chúng tôi đã chia sẻ những kiến thức về cây khổ quả rừng và công dụng rất tốt của nó đối với sức khỏe con người. Hi vọng với những kiến thức bổ ích ở bài viết trên sẽ giúp mọi người hiểu hơn về loài cây này nhé.